LİKİT YUMURTA TİPİ GAZETECİLİK

BUGÜNKÜ BİRGÜN YAZISI:

Dünkü BirGün’ü okuyanlar, “yaftalamıyorlar hedef gösteriyorlar” başlıklı haberle fark etmişlerdir. ‘Yaftalamadan düşünenlerin gazetesi’ Zaman’da yumurta gibi bir haber çıktı geçen pazar. “Yumurta mı tavuktan, tavuk mu yumurtadan” ikilemini hatırlatacak kadar da ilginçti. “Haber mi niyetten, niyet mi haberden çıkar?” gibi bir soru sorduyordu insana. Çünkü belli bir niyetle oturulmuş gibiydi haber masasına. Son dönemde yapılan yumurtalı, ayakkabılı tüm protesto gösterilerini aynı sahanda pişiriyor ve “yumurtalı eylemlerin altından terör örgütü bağlantıları çıkıyor” gibi aceleci bir sonuca varıyordu.
Bir şeyi 40 kere söyleyince olurmuş derler, “madem köşe yazarları bu kadar etkili, muhabirlere köşe verin yorumlar değil, gerçek haberler gündeme gelsin” diye diye BirGün’deki bu 40. Köşe Vuruşu yazısında bunu başardım galiba. Ortada bir terslik var yalnız. Bu kez de muhabir, köşe yazarlığına heves edip haberin unsurları oluşmadan kendi yorumlarını saçmış ortalığa ya da haber editör masasında taklaya gelmiş bir şekilde. Bu hafta aslen bir köşe yazısında bile rastlanmayacak kadar yoruma dayalı bu haberi analiz etmek ve bu gazeteciliğin bir adını koymak istiyorum.

YUMURTA ERGENEKON İŞİ
Öncelikle bir uyarı yapayım. Siz siz olun bugünlerde sokakta yumurta ile yakalanmayın. Zira Zaman gazetesinin söz konusu haberine göre “yumurta atma” Ergenekon Örgütü’nün tarzıymış. Ergenekon Örgütü’nun tutuklu sanıklarının katıldığı birkaç eylemi inceleyerek bu sonuca varmışlar. Habere onunla ilgisi olmayan başka eylemleri de iliştirerek, “onlar da Ergenekon işi olabilir” gibi bir şüphe yaratmayı da başarmışlar. Çarşıda yumurta ile yakalanırsanız aklınızda bulunsun. Ertesi gün Ergenekon bağlantınız, menemen çeşitliliğiyle ortaya serilebilir yani.

İLERİ SÜRÜLDÜ HABERCİLİĞİ
Hemra Köse imzalı muhabirin ya da haberini gazeteye yerleştiren editoryal kadronun gazeteciliğin 6 temel kuralı 5N1K’yı hatırlamasında yarar var. Neden mi? Mesela, BDDK Başkanı Tevfik Bilgin’in Mersin Üniversitesi’nde uğradığı saldırı için şöyle bir ifade kullanılmış; “Saldırıyı gerçekleştiren Halkevleri isimli grubun yasa dışı terör örgütü DHKP-C ile bağlantılı olduğu ileri sürülmüştü.” İfadenin devamında bu bağlantının nasıl bir bağlantı olduğuna dair herhangi bir ipucu yok. “Samsun ve İstanbul’daki protestolarda Halkevleri isimli yapı etkili oldu.” gibi doğrudan hedef gösteren başka bir ifade de var. “Gazetecilik mi yapılıyor, ihbar mı?” orası belli değil. Nasıl etkili oldu, niye etkili oldu hiçbirinin cevabı yok çünkü.

ALAKAYA YUMURTA KIR
Çeşitli eylemlerin başta Ergenekon olmak üzere çeşitli örgütlerle bağlantılarını iddia düzeyinde ele alan bu haberin sonuna, geçtiğimiz yıl BirGün editörü Selçuk Özbek’in IMF Başkanı’na yönelik ayakkabılı protestosu da eklenmiş. Haberde yer alan “Selçuk Özbek'in yanında pankart açmaya çalışırken gözaltına alınan Z.Ç.’nin bir partinin İstanbul il örgütü üyesi olduğu belirtilmişti.” ifadesiyle ne anlatmaya çalıştıkları da muğlak. Birincisi, haberin başlığı: Yumurtalı eylemlerin altından terör örgütü bağlantıları çıkıyor; şeklinde. Eğer bu eylemin arkasında terör örgütü bağlantısı varsa “o nedir?” yanıt yok. Hadi diğerlerini “ileri sürüldü” gibi muğlak ifadelerle açıkladılar. Bu eylemde onu da yazamayacak kadar haberlerinden emin değiller. Yine onun altına iliştirilen, 19 Mayıs Üniversitesi’ndeki Ali Sabancı’yı protesto eyleminin de herhangi bir bağlantısı belirtilmemiş. Şimdi o eylemi gerçekleştiren öğrenci arkadaşlar zanaltında kalmadı mı? Polise, “biz gazeteciliğimizi yapamadık ama bu arkadaşların bir örgüt bağlantısı olabilir araştırın” mı demek istiyorsunuz? Bunun adı habercilik mi oluyor şimdi.

NEDEN LİKİT YUMURTA?
Bu yumurtalı haber örneğiyle açıklayalım. Haberi oluşturan asli unsurlar vardır. Haberin: Ne, Ne zaman, Nerede, Nasıl, Niye, Kim? sorularına cevap vermesi gerekir. Açık ki, bu zorlama haberde bu unsurlar oluşmamış. Yani yumurtayı dış etkenlerden koruyacak kabukları yok. Ama cıvık tarafı öylece ortaya serilivermiş. Kim nereye akıtırsa artık. O yüzden bu tarz gazeteciliğe “Likit Yumurta Tipi Gazetecilik” demek istiyorum. Zaman gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Ekrem Dumanlı, pazartesi yazılarında verdiği gazetecilik derslerinde bunu da ele alır umarım.